Leiðbeiningar um skordýraeftirlit í safnkosti

Fræðslupistlar safnaráðs – 1/2020

Nartað í menningararfinn: skordýr í safnkosti

Ýmislegt ógnar öryggi safngripa og annarra menningarminja, og er eitt þeirra skordýr. Þau geta unnið mikinn skaða á fremur stuttum tíma og er því mikilvægt að fylgjast vel með allri skordýraumferð í geymslum og á sýningum safna.

Algengustu skordýrin sem finnast hérlendis í safneignum eru um sextán talsins, og eru ákveðnar bjöllu- og mölflugutegundir tíðastar. Að auki eru svo auðþekkjanlegri skordýr eins og húsfluga og silfurskotta.

Hér eru teknar saman helstu upplýsingar1 um þessa óvelkomnu gesti, að hverju þeir laðast helst og hvaða ráðum má beita til þess að minnka hættuna á skordýraskaða.

Algengustu skaðvaldarnir

Hamgæra, lirfa og fullorðið dýr

Bjöllur

Gærubjöllur: hamgæra, búrgæra, feldgæra

Lirfurnar sjást sjaldan enda eru þær ljósfælnar, éta sig inn í safngripi og fela sig þar. Fullorðin dýr

sækja í ljós og finnast því gjarnan í gluggakistum og ljósakrónum.

Skaðar: textíl, leður, skinn, málverk, náttúrugripi.

Títlubjöllur: veggjatítla, húsþjófur, brauðtítla, hveitibjalla

Veggjatítla

Veggjatítla getur fundist í byggingarvið húsa. Í gömlum timburhúsum má stundum finna afmarkaða staði þar sem veggjatítlur geta þrifist, t.d. þar sem húshitun nær ekki til: á háaloftum, í kjöllurum og útveggjum, eða þar sem vatnsleki hefur orðið.

Húsþjófur þrífst jafnt í upphituðum sem óupphituðum húsakynnum og þolir töluvert lægra hitastig en margar aðrar bjöllur.

Brauðtítla sækir í ljós.

Hveitibjalla þrífst best í góðum hita (kjörhiti 28°C).

Skaðar: pappír, við, leður, skinn, málverk, náttúrugripi

Húsvinur finnst í híbýlum þar sem mygla er til staðar.

Göt í málverki eftir veggjatítlu

Göt í málverki eftir veggjatítlu